MAJNERT I BEYER CZYLI FAŁSZERZ I JEGO DEMASKATOR

Wrocek1

Wystarczyło, że na forum monety.pl pojawiła się zagadka związana z monetą Majnerta, a już dzisiaj dostałem krótki artykuł na ten temat (... czy ja wyglądam na listonosza ?). No cóż, nie pozostało mi nic innego, jak tylko wrzucić go na nasze forum i zaprosić do jego przeczytania.
Wrocek
TPZN 033

Dariusz Ejzenhart

MAJNERT I BEYER CZYLI FAŁSZERZ I JEGO DEMASKATOR

XIX wiek. Na ziemiach polskich znajdujących się w jarzmie zaborców rozwija się potrzeba poszukiwania dowodów dawnej świetności Rzeczpospolitej. Pokolenie obserwujące jej upadek i patos walk niepodległościowych, z wielką pieczołowitością starało się gromadzić narodowe pamiątki oraz łaknęło wiedzy na temat polskiej historii. Nic więc dziwnego, że dużym zainteresowaniem cieszy się m.in. numizmatyka i medalierstwo, czego przejawem są nie tylko powstające wspaniałe kolekcje, ale również liczne opracowania na ten temat.
Wśród postaci tej epoki, które miały znaczący wpływ na numizmatykę polską należy wymienić m.in.: hr. Emeryka Hutten-Czapskiego (1828-1896), historyka sztuki, numizmatyka i kolekcjonera, twórcę zbioru liczącego ponad 10.000 egz., który został przekazany Muzeum Narodowemu w Krakowie i autora „Catalogue de la collection des médailles et monenaies polonaises”, Kazimierza Bandtkie-Stężyńskiego (1813-1876), zbieracza i badacza monet polskich, autora pracy „Numizmatyka krajowa”, Kazimierza Stronczyńskiego (1809-1896), historyka, badacza dziejów monety polskiej, autora dzieł „Pieniądze Piastów od czasów najdawniejszych do roku 1300” i „Dawne monety polskie dynastii Piastów i Jagiellonów”, czy też Ignacego Zagórskiego (1788-1854), zbieracza i badacza monet polskich, autora pracy „Monety dawnej Polski”.
Postaciami, które w niemniejszym stopniu zapisały się na kartach historii polskiej numizmatyki byli Karol Bayer i Józef Majnert.
Majnert urodził się w Warszawie w roku 1813. Jego ojciec Gotfryd był medalierem i urzędnikiem mennicy warszawskiej, tak więc idąc w jego ślady, po ukończeniu szkoły Pijarów oraz dwuletniego kursu na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego Józef Majnert już w roku 1830 także zatrudnia się w mennicy. Tutaj, pod kierunkiem ojca uzupełnia swoją wiedzę i staje się wkrótce cenionym rytownikiem i medalierem, otrzymując za swoją pracę wiele wyróżnień i odznaczeń. Przejawem jego zdolności artystycznych jest także fakt, iż Ignacy Zagórski powierza mu opracowanie ilustracji do swojego działa „Monety dawnej Polski”. Trzeba także podkreślić, że wykonane przez Majnerta rysunki monet wielokrotnie były powtarzane również w innych opracowaniach, np. w „Skorowidzu monet litewskich” Tyszkiewicza, czy w „Podręczniku numizmatyki polskiej” Gumowskiego.
W mennicy warszawskiej Majnert pracował do roku 1851.

Patrząc na prace Józefa Majnerta trzeba przyznać, że był to człowiek o wybitnym talencie i należy żałować, że te zdolności skierował w niewłaściwym kierunku.
Zapewne jeż w roku 1835, a więc mając zaledwie 22 lata Majnert rozpoczyna pracę, która przyniesie mu większą sławę, niżby się tego sam spodziewał. Mając do swojej dyspozycji oprócz niewątpliwego talentu także znakomity warsztat jakim była mennica, zaczyna nie tylko fałszować rzadkie monety polskie, ale również tłoczy monety zmyślonych typów, rytując ich stemple z wolnej ręki. I tak pierwsze falsyfikaty majnertowskie pojawiają się na rynku antykwarycznym w styczniu 1836 roku, a swój proceder Majnert uprawia aż do roku 1851.

Karol Beyer, tak jak Majnert urodził się w Warszawie w roku 1818, a więc w zasadzie był rówieśnikiem Józefa Majnerta. Ukończył Liceum Warszawskie (najlepsza szkoła średnia w Kongresówce), przez jakiś czas pracuje w odlewni, a następnie udaje się do Paryża, gdzie uczy się technik fotografii. Do Warszawy wraca w roku 1844. Bayer był działaczem patriotycznym, pionierem fotografiki w Polsce, kronikarzem dawnej Warszawy oraz kolekcjonerem i badaczem monet polskich. W roku 1845 - jako jeden z pierwszych - organizuje ruch numizmatyczny w Polsce, zakładając koło numizmatyczne funkcjonujące pod nazwą Warszawskie Towarzystwo Numizmatyczne (Czwartki Numizmatyczne). Bayer jest również autorem i wydawcą wielu prac z zakresu numizmatyki, jak np. „Skorowidz monet polskich od 1506 do 1825 roku”. W latach 1862-1865 z powodu swojej działalności patriotycznej przebywa na zesłaniu w głębi Rosji.

Karol Beyer zasłynął również z tego, iż zdemaskował majnertowskie fałszerstwa, a następnie odkupił od Majnerta cały (?!) komplet 99 sztuk fałszywych stempli jego autorstwa, które „opieczętował w beczce” (!!!). Co więcej, podjął się poszukiwania dzieł niecnego medaliera, a wyłowione z obrotu antykwarycznego sfałszowane monety od roku 1872 kontrasygnuje małym napisem FALSUS.
Oczywistym jest, że Majnert, pomimo iż sprzedał Beyerowi swoje stemple, nigdy nie zdradził mu ile monet swojego autorstwa wprowadził na rynek numizmatyczny. Nigdy już nie będziemy też pewni, czy rzeczywiście Beyer nabył wszystkie majnertowskie stemple. O tym, iż temat ten nie został jeszcze do końca zamknięty świadczy przykładowo fakt, że jeszcze do roku 1967 jeden z talarów majnertowskich (talar Zygmunta I Starego z datą 1580) uchodził za cenny okaz zbiorów Ossolineum, ale nawet rozpoznane – z rzadka pojawiające się na rynku kolekcjonerskim - fałszerstwa Majnerta, uchodzą dzisiaj za nie mniej rzadkie i poszukiwane przez kolekcjonerów rarytasy, co autentyczne monety „z epoki”.
Stemple Majnerta znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie (Zbiór Emeryka Hutten-Czapskiego).
Karol Beyer, demaskator fałszerstw majnertowskich zmarł w Warszawie w roku 1877, a dwa lata później umiera Józef Majnert, chyba najsłynniejszy polski fałszerz.

Patriota

Miła i ciekawa historia troche wiedziałem troche sie dowiedziałem jednym słowem dziękuje.

Wrocek1

Nawiązując do artykułu można dodać, że Karol Bayer pomagał Stanisławowi hr. Walewskiemu przy opracowaniu "Trojaki koronne Zygmunta III od 1588 do 1624" (wyd. Kraków 1884, reprint Warszawa 1970).

PS. Zarząd Miasta Warszawy w roku 2002 debatował nad nazwaniem jednej z ulic imieniem Karola Bayera. Czy jest taka ulica w Warszawie ?

Wrocek