Wybuch Wezuwiusza na monetach cesarza Tytusa

wojtekb4

Jak dość powszechnie wiadomo, w dniach 23 i 24 sierpnia 79 r.n.e. nastąpił najbardziej znany i niezwykle silny wybuch Wezuwiusza w którym zostały zniszczone leżące w pobliżu miasta rzymskie: Pompeje i Herkulanum. Obecnie, po ich odkopaniu przez archeologów, stanowią dla nas bezcenne źródło informacji o życiu starożytnych Rzymian.

[link widoczny dla zalogowanych]
Wezuwiusz widziany z Pompejów

Symulacja tego wybuchu: [link widoczny dla zalogowanych]
(kliknąć z lewej w "animazione")

Było to prawie dwa miesiące po objęciu panowania przez cesarza Tytusa Flawiusza (24 czerwca 79 r.), starszego syna poprzedniego cesarza Wespazjana, wsławionego m.in. pomyślnym dla Rzymu zakończeniem długotrwałej wojny z Judeą, zburzeniem Jerozolimy, w tym ważnego dla Żydów symbolu – świątyni jerozolimskiej.

Tak poważny kataklizm był dla starożytnych najsilniejszym chyba z możliwych wstrząsem fizycznym i moralnym, znacznie większym niż zdarzające się czasami w różnych krańcach imperium trzęsienia ziemi, niszczące ważne dla Rzymu miasta. Musiał być szczególnie silnym wstrząsem dla nowego cesarza, który mógł uważać że jest to kara bogów za jego o prawie dziesięć lat wcześniejsze wyczyny w Jerozolimie. Tym bardziej, że w następnym roku Rzym nawiedziła epidemia dżumy oraz kolejny już, duży pożar miasta.
Wszystko to mogło być powodem przedwczesnej śmierci Tytusa we wrześniu 81 roku, w wieku zaledwie 42 lat.

W numizmatyce Rzymu z tego okresu wyraźnie widać te ewenementy. Pojawiły się wtedy monety w jednoznacznej symbolice religijnej. Były one jakby materialnym przesłaniem do rozgniewanych bogów, mającym ich przebłagać, były ofiarą błagalną aby odwrócić zły los.
Monety te były bite przez Tytusa ale jeszcze z wizerunkiem jego poprzednika Wespazjana, co w mennictwie Rzymu zdarzało się zresztą dość często. Chodziło oczywiście o potwierdzenie ciągłości władzy.

[link widoczny dla zalogowanych]
Srebrny denar Tytusa jako Augusta z lat 80-81 n.e. Awers: IMP TITVS CAES VESPASIAN AVG P M, popiersie Wespazjana w wieńcu laurowym w prawo. Rewers: BONVS EVEN-TVS AVGVSTI, Bonus Eventus stojący na wprost z głową w lewo, trzymający w lewym ręku paterę a w prawym wiązkę zboża. Katalog: RIC II 31; RSC 25.

Bonus Eventus był bóstwem dobrego przypadku (życiowego szczęścia) i zwykle towarzyszył Wiktorii – bogini zwycięstwa. W tym przypadku chodziło zaś o odwrócenie złego losu od Rzymu.

[link widoczny dla zalogowanych]
Srebrny denar cesarza Tytusa jako Augusta. Awers: IMP TITVS CAES VESPASIAN AVG P M, popiersie Wespazjana w wieńcu laurowym w prawo. Rewers: TR P IX IMP XV COS VIII P P, delfin nad trójnożnym tronem. Katalog: RSC 322 ; RIC 27a.

Delfin nad trójnożnym tronem to symbol boga Apolla,...

[link widoczny dla zalogowanych]
Denar Tytusa z roku 80 n.e. Awers: IMP TITVS CAES VESPASIAN AVG P M, popiersie Wespazjana w wieńcu laurowym w lewo. Rewers: TR P IX IMP XV COS VIII P P, Delfin opływający kotwicę. Katalog: RIC 26b ; RSC 310.

... kotwica z opływającym ją delfinem – boga Neptuna.

[link widoczny dla zalogowanych]
Srebrny denar Tytusa. Awers: IMP TITVS CAES VESPASIAN AVG P M, popiersie Wespazjana w wieńcu laurowym w prawo. Rewers: TR P IX IMP XV COS VIII P P, wieniec laurowy na krześle kurualnym. Katalog: RIC 20 ; RSC 299.

Zaś wieniec laurowy na krześle kurualnym miał przypomnieć bogom stare, dobre i bezproblemowe zasady ich „współpracy” z cesarzem z czasów Klaudiusza i jego poprzedników.

Źródła:
- David Sear: The Record of natural Disasters on the Coinage of Imperial Rome.
- Zdjęcie Wezuwiusza z Pompejów – Wikipedia.
- Zdjęcia monet: WildWinds.