Dlaczego warto zbierać brązy Konstantynów?

wojtekb4

Popularne rzymskie brązy z IV wieku n.e., szczególnie z dynastii Konstantynów, często stanowią jeden z początkowych zakupów młodych ludzi stawiających pierwsze kroki w antycznej numizmatyce. Są tanie, powszechnie dostępne, a różnorodność ich typów rewersów pozwala na zebranie całkiem pokaźnych i ciekawych kolekcji.

Do najpopularniejszych należą rewersy typu:
- IOVI CONSERVATORI - Jowisz (Jupiter) stojący na lewo, trzymający w wyciągniętej prawej ręce Wiktorię na globie, w lewej długie berło (scepter),
- GLORIA EXERCITVS - jeden lub dwóch legionistów stojących na wprost, trzymających pionowo sztandary legionowe: jeden lub dwa wewnątrz, dwa na zewnątrz,
- SOL INVICTO - Sol w koronie promienistej sttojący na lewo,
- VIRTVS EXERCIT - prostokątna tablica z napisem VOT XX na pionowym słupku, pod nią z obu stron siedzący dwaj niewolnicy,
- GLORIA ROMANORVM - Roma siedząca na tronie na lewo z Wiktorią i berłem,
Jest też wiele innych.
I każda w wielu odmianach, innych cesarzy lub cezarów, bita w innym czasie i przez różne mennice, gdzie różnice między monetami są doskonale widoczne gołym okiem.

Prześledźmy to na przykładzie monet jednego tylko cesarza Konstantyna I Wielkiego i jednego typu rewersu, bardzo popularnej bramy obozu wojskowego (ang.: campgate).
Monety Konstantyna można np. obejrzeć pod linkiem: [link widoczny dla zalogowanych]
... i z tego źródła pochodzą wszystkie prezentowane tu zdjęcia.

Przedtem jednak drobne wyjaśnienia:
- W opisie awersu i rewersu zawsze podawany jest tu najpierw napis otokowy a potem możliwie najwierniejszy opis obrazu w tle.
- Odcinek to wydzielona, dolna część rewersu z oznaczeniem mennicy a często też jej oddziału (filii) zwanego z włoska officina.
- Follisy to monety z brązu wprowadzone po raz pierwszy do obiegu przez cesarza Dioklecjana na przełomie III i IV wieku, początkowo zawierały nawet ok. 5 % srebra i miały wartość 1/5 srebrnego argentusa. Uległy jednak dewaluacji i w czasach dynastii Konstantynów wypuszczano monety brązowe bez domieszki srebra, o różnych średnicach i masach. Współcześni nam naukowcy, dla uporządkowania tego, podzielili je na cztery grupy umownie nazywając AE:
o AE1 - średnica 25 mm i więcej,
o AE2 -rednica od 21 do 25 mm,
o AE3 - średnica od 17 do 21 mm,
o AE4 - średnica poniżej 17 mm.

A teraz kilkanaście przykładów monet Konstantyna z bramą obozową na rewersie.

Zwróćmy uwagę na różnice w portrecie cesarza i w wyobrażeniu bramy obozu. Na awersie napis otokowy jest na wszystkich monetach taki sam: "Konstantyn August". Jest pokazywana wyłącznie głowa cesarza (zwykle w prawo, są jednak wyjątki) ale czasem też z widocznymi elementami stroju. Również przepaska na głowie różni się: bywa to wieniec laurowy jak na pierwszej monecie ale też cała gama przepasek z dwoma lub trzema rzędami pereł, bywają rozety, jakieś długie prostokątne segmenty w jednym, dwóch lub trzech rzędach. Bywa twarz na wprost ale też pochylona, jakby w zadumie.

No a rewers z bramą obozu legionowego to już "pełne szaleństwo". Ilość rzędów cegieł w murze od 4 do 14 (jeśli dobrze policzyłem), najróżniejsze wieżyczki na dachu, zwykle gwiazda między nimi ale nie zawsze, zwykle brama otwarta bez drzwi ale jest też rzymska wersja z otwartymi drzwiami, no i różne symbole na lewo i prawo od bramy. Różnorodność odmian wielka. Miałem duże trudności aby je wystarczająco dokładnie i obrazowo opisać, zwłaszcza te wieżyczki na dachu, o najróżniejszym wyglądzie. Nie przypuszczam aby ktoś był w stanie zebrać wszystkie te odmiany. Bo nadal są odkrywane i opisywane nowe, dotąd nieznane.
Dochodzą jeszcze błędne opisy w renomowanym internetowym katalogu Wildwinds (patrz w opisach monet) które wychwyciłem bez szczególnego trudu wybierające te zdjęcia.

Z reguły napis otokowy na rewersie jest PROVIDENTIAE AVGG. Providentia to personifikacja (uosobienie) roztropności. Ale są też warianty z mennic w Arles i Rzymie z napisem VIRTVS AVGG. Virtus to z kolei personifikacja odwagi, męstwa.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 327-328 w mennicy Alexandria (Egipt).
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, Głowa Konstantyna w prawo w wieńcu laurowym.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwoma kulistymi wieżyczkami i ośmiopromienną gwiazdą między nimi, 6 rzędów cegieł, brak drzwi, wejście wysokie na 2 1/2; rzędu, wieniec laurowy w lewym polu.
Odcinek: SMALA.
Katalog: Alexandria RIC VII 41

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis Konstantyna Wielkiego bity w latach 324-325 w mennicy Arles.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, popiersie udrapowane Konstantyna w prawo w potrójnej wąskiej przepasce.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwiema wieżyczkami w kształcie walców zakończonych kulami, między nimi ośmiopromienna gwiazda, 5 rzędów cegieł, wejście wysokie na 2 3/4 rzędu.
Odcinek: P*(gwiazda)AR.
Katalog: Arles RIC VII 264.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w roku 327 w mennicy Arles.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w prawo w podwójnej wąskiej przepasce.
Rewers: VIRTVS AVGG, brama obozowa z czterema wieżyczkami w kształcie walców zakończonych kulami, otwarte drzwi, 4 rzędy cegieł, w lewym polu S, w prawym F.
Odcinek: ARLS.
Katalog: Arles RIC VII 313

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 325-326 w mennicy Antiochia.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w prawo w podwójnej wąskiej przepasce.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwiema wieżyczkami w kształcie kul na wąskiech walcach na krańcach dachu, 6 rzędów cegieł, wejście wysokie na 3 rzędy.
Odcinek: SMANTD
Katalog: Antioch RIC VII 63

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 325-326 w mennicy Antiochia.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w prawo w przepasce z jednego rzędu prostokątów.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwiema wieżyczkami w kształcie kul na trzech równoległych prętach, między mini ośmiopromienna gwiazda, 14 rzędów cegieł, wejście wysokie na 7 rzędów.
Odcinek: SMANT.
Katalog: Antioch RIC VII 63 G.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 325-326 w mennicy Antiochia.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w prawo w przepasce z jednego rzędu podłużnych oczek.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwiema wieżyczkami w kształcie kul na trzech prętach w kształcie stożków, między mini ośmiopromienna gwiazda, 9 rzędów cegieł, wejście wysokie na 4 rzędy z kropką w świetle, w lewym polu D, w prawym E.
Odcinek: SMANT.
Katalog: Antioch RIC VII 71 DE.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE2 Konstantyna Wielkiego bity w latach 329-330 w mennicy Antiochia.
Awers: CONSTANTI-NVS MAX AVG, popiersie Konstantyna udrapowane w prawo w przepasce z rozetami.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwiema wieżyczkami w kształcie kul na trzech prętach w kształcie stożków, między mini ośmiopromienna gwiazda, 12 rzędów cegieł, wejście wysokie na 6 1/2 rzędów.
Odcinek: SMANTE.
Katalog: Antioch RIC VII 84.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE4 Konstantyna Wielkiego bity w latach 325-326 w mennicy Cyzicus.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG – głowa Konstantyna w prawo w podwójnej wąskiej przepasce.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwiema wieżyczkami w kształcie kul opartych na łukowych prętach, nad kulami mniejsze kule na prętach pojedyńczych, między wieżyczkami ośmiopromienna gwiazda, 7 rzędów cegieł, wejście wysokie na 3 3/4; rzędów.
Odcinek: SMKA.
Katalog: Cyzicus RIC VII 34.1 str. 648.

[link widoczny dla zalogowanych]

Podobny follis z lat 326-326, głowa w prawo w podwójnej wąskiej przepasce, 8 rzędów cegieł, wejście wysokie na 4 3/4; rzędów.
Odcinek: SMKD
Katalog: Cyzicus RIC VII 44.1.

[link widoczny dla zalogowanych]

Podobny follis z tej samej mennicy i tych samych lat, głowa w prawo w wieńcu laurowym, 6 rzędów cegieł, wejście wysokie na 2 1/2; rzędu.
Katalog: Cyzicus RIC VII 51.1

[link widoczny dla zalogowanych]

Podobny follis z tej samej mennicy i tych samych lat, głowa w prawo w podwójnej wąskiej przepasce, 8 rzędów cegieł, wejście wysokie na 4 1/3 rzędu.
Katalog: Cyzicus RIC VII 60.1

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis Konstantyna Wielkiego bity w roku 317 w mennicy Heraclea.
Awers: IMP CONSTA-NTINVS AVG, popiersie udrapowane Konstantyna w potrójnej przepasce perłowej w lewo, w prawym ręku mappa, w lewym glob i długie berło (scepter).
Rewers: PROVIDEN-TIA AVGG, brama obozowa z trzema kulistymi wieżyczkami, brak drzwi, 7 rzędów cegieł (opis w katalogu: 6 rzędów), wejście wysokie na 3 3/4; rzędów.
Odcinek: MHTΔ.
Katalog: Heraclea RIC VII 16

[link widoczny dla zalogowanych]

Srebrzony follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 318-320 w mennicy Heraclea.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w podwójnej przepasce z kamieni szlachetnych w lewo (opis w katalogu: „trzymający glob, długie berło i mappa?).
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwoma kulistymi wieżyczkami (opis w katalogu: z trzema wieżyczkami) i ośmioramienną gwiazdą między nimi, 6 rzędów cegieł, wejście wysokie na 3 1/2; rzędu, kropka w prawym polu.
Odcinek: SMHΔ.
Katalog: Heraclea RIC VII 28.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 324-325 w mennicy Nicomedia.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w potrójnej przepasce z pereł.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwoma wieżyczkami w kształcie stojących orłów i ośmioramienną gwiazdą między nimi powyżej, 7 rzędów cegieł, wejście wysokie na 3 1/2; rzędu.
Odcinek: SMNB.
Katalog: Nicomedia RIC VII 90,B.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 328-329 w mennicy Nicomedia.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w podwójnej wąskiej przepasce.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwoma wieżyczkami w kształcie kul orłów i ośmioramienną gwiazdą między nimi powyżej, 5 rzędów cegieł, wejście wysokie na 2 1/2; rzędu.
Odcinek: SMN.
Katalog: Nicomedia RIC VII 154.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w mennicy Rzym w latach 318-319.
Awers: CONST-ANTI-NVS AVG, popiersie Konstantyna w prawo w podwójnej przepasce z pereł.
Awers: VIRTVS AVGG, brama obozowa z otwartymi drzwiami, 11 rzędów cegieł, 4 wieżyczki na dachu, w lewym polu P, w prawym R.
Odcinek: RT.
Katalog: Rome RIC VII 185.

[link widoczny dla zalogowanych]

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 326-327 w mennicy Siscia.
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, głowa Konstantyna w prawo w podwójnej przepasce perłowej.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwiema wieżyczkami złożonymi z dwóch kul o różnej średnicy, między nimi ośmiopromienna gwiazda, 5 rzędów cegieł i skośne belkowanie dachu.
Odcinek: BSIS.
Katalog: Siscia RIC VII 200.4.

A oto ceny tych monet na Allegro, dzisiaj (10 kwietnia 2007), aukcje zakończone:
Link do opisu zakończonej aukcji na Allegro : Cena końcowa :
[link widoczny dla zalogowanych] : 45,11 zł czyli 0,45 woreczka
[link widoczny dla zalogowanych] : 11,01 zł czyli 0,11 woreczka
[link widoczny dla zalogowanych] : 9,00 zł czyli 0,09 woreczka
[link widoczny dla zalogowanych] : 42,06 zł czyli 0,42 woreczka
[link widoczny dla zalogowanych] : 67,00 zł czyli 0,67 woreczka
[link widoczny dla zalogowanych] : 69,00 zł czyli 0,69 woreczka.

Proszę je obejrzeć. Monety druga i trzecia są w całkiem przyzwoitych stanach. Natomiast pozostałe, wycenione na 42 - 69 zł są wystawione przez znanych i renomowanych sprzedawców i często są w stanie lepszym lub nawet znacznie lepszym niż w te na zdjęciach w Wildwinds. A to kosztuje.

Etienne

Te fotki się nie wczytują... chyba jakiś błąd zrobiłeś przy wstawianiu. Najławiej użyj opcji [img][/img] Wink

Ps. Nie myślałeś Wojtku aby pokazać taki jeden z Twoich artyukułów na Cafe Allegro??

wojtekb4

wojtekb4

Poprawiłem zdjęcia. Jest OK. Laughing

harpsycho

Witam

cos musialo sie po drodze pokrecic... Moja instrukcja byla OK, czego dowodem jest moj wlasny artykul tutaj - ktory zostal "przetransportowany" dokladnie tak, jak opisalem. Teraz np. widze, ze Twoje zdjecia w obecnym artykule maja hosting na zupelnie obcym serwerze, podczas gdy zdjecia w tym samym artykule na e-numizmatyka zostaly wgrane do serwera e-numizmatyka. Kopia mojego artykulu o groszach rowniez na naszym forum tutaj posluguje sie hosting obrazkow w e-numizmatyka, o czym mozna przekonac sie wyswietlajac graphic-links tychze obrazkow Smile

Pozdrawiam!

Marek

PS: Jako przyklad maly fragment Twojego powyzszego artykulu skopiowany z e-numizmatyka wedlug mojej metody. Tyle tylko, ze nie bedac autorem artykulu nie mialem dostepu do funkcji "edit" - a zatem musialem "wyextrahowac" adres obrazka recznie... Jak latwo sie przekonac, adres jest taki sam, jak na e-numizmatyka (moze skopiowales tekst z watku na forum, a nie z okna "edit"?...) Pozdrawiam! M.

"Z reguły napis otokowy na rewersie jest PROVIDENTIAE AVGG. Providentia to personifikacja (uosobienie) roztropności. Ale są też warianty z mennic w Arles i Rzymie z napisem VIRTVS AVGG. Virtus to z kolei personifikacja odwagi, męstwa.

Follis AE3 Konstantyna Wielkiego bity w latach 327-328 w mennicy Alexandria (Egipt).
Awers: CONSTAN-TINVS AVG, Głowa Konstantyna w prawo w wieńcu laurowym.
Rewers: PROVIDEN-TIAE AVGG, brama obozowa z dwoma kulistymi wieżyczkami i ośmiopromienną gwiazdą między nimi, 6 rzędów cegieł, brak drzwi, wejście wysokie na 2 ½ rzędu, wieniec laurowy w lewym polu.
Odcinek: SMALA.
Katalog: Alexandria RIC VII 41"

Etienne

jakby co to mogę pomóc przy wstawianiu fotek na allegro Wink